Historische Kring Ursem

Vieren onze (voor)ouders de bevrijding na vijf bange bezettingsjaren. Eindelijk vrij! Eindelijk opgelucht ademhalen en overgaan tot de orde van de dag. De puinhopen herstellen.

Maar voor veel mensen is dat een zwaar zo niet onmogelijk karwei. De oorlog heeft diepe wonden geslagen binnen families, waarvan leden zijn weggevoerd en nooit meer teruggekomen. Ook Ursem kent deze trieste gebeurtenissen. Deze tragedie hadden we u onder andere graag laten zien in de expositie, die we hadden gepland van 2 tot en met 5 mei jongstleden. Maar u weet dat we momenteel met een andere ‘bezetter’ te maken hebben, die dat niet toelaat.

Tijdens die tentoonstelling hadden we u ook in de gelegenheid willen stellen om een boek hierover aan te schaffen. Een uitzonderlijk boek, dat geheel gewijd is aan de gebeurtenissen in Ursem. Emma, Coos en Peter Wever, kinderen van de oud-Ursemmers Cor Wever en Riet Wever-Jonker zijn de geschiedenis en de archieven ingedoken en hebben het relaas van hun opa en oma Jacob Jonker en Hendrika Jonker-Vendel aan het papier toevertrouwd.
Maar dat niet alleen, ook de lotgevallen van de buren Jaap en Jan Ruijter worden verteld, het verraad en het oppakken van de Joodse familie, die aan de Walingsdijk zat ondergedoken.

Verder is er een in de loop der jaren ondergesneeuwd en hoegenaamd vergeten relaas over de represailles die zijn uitgevoerd door de bezetter, nadat twee ooms van de schrijvers, Toon en Jan Jonker door het verzet zijn bevrijd.

De titel van het 24 x 17 cm metende boek is: “Ursem 1944-1945. Verzet, onderduik en verraad in een dorp in West-Friesland.”
Het telt 118 pagina’s en is rijk geïllustreerd met bijna 150 foto’s. Zoals al gezegd hadden we het boek aan willen bieden tijdens de expositie, maar doen we dit nu op een andere manier.

U kunt het boek bestellen door € 14,95 over te maken naar bankrekeningnummer
NL 94 RABO 0364 0080 32 t.n.v. Stichting Historische Kring Ursem onder vermelding ‘Ursem 1944-1945’ met uw naam én adres. U krijgt het boekwerk dan thuisbezorgd. Maar pas op! Er is maar een gelimiteerde oplage gedrukt en op = op. Wie het eerst komt, die het eerst maalt. Wanneer de voorraad uitgeput is en u dientengevolge ‘buiten de boot valt’, wordt uw betaling gerestitueerd.

De ‘Wevertjes’ hebben een schrijnend stukje Ursemmer geschiedenis veilig gesteld, waarvoor wij ze zeer erkentelijk zijn!

Het was een mooie rustige dag, woensdag 13 april 2022. Een dag die de geschiedenis in zal gaan als de dag dat dr. Leenaers, oud huisarts op Ursem, zijn ‘eigen’ brug  kreeg. Ursem kreeg een nieuwe wijk bijgebouwd de laatste jaren, genaamd De Tuinen. Vanuit het Geesterland kwam een nieuwe toegangsweg tot deze wijk en daar werd ook een mooie brug aangelegd. Een van de bestuursleden van de Historische Kring Ursem ( HKU), Nico Mulder, tevens een fervent wandelaar, kwam met het lumineus idee om deze brug van een naam te gaan voorzien. Het werd onderdeel van vergadering. Eerst in het bestuur van de HKU en vervolgens in het college van B&W van gemeente Koggenland.

Het heeft enige tijd gekost want als ik terug kijk in de stukken van de HKU, dan kom ik al opmerkingen tegen over dit onderwerp, in notulen van augustus 2020. Uiteraard speelde het ons welbekende virus hierin ook een rol. In april 2021 zijn dr. dhr W. Leenaers en zijn familie voor het eerst ingelicht over de plannen nadat wij als bestuur begin januari de officiële goedkeuring hadden ontvangen van de gemeente.  Dr. Leenaers was geheel verrast en zoals hij vertelde in zijn speech op de brug afgelopen woensdag; ” onder de indruk dat men, bijna dertig jaar na zijn vertrek op Ursem nog aan hem dacht en een brug naar hem wilde vernoemen”.  Een dergelijke zaak is ook eigenlijk niet zo gebruikelijk.  Straten, pleinen of parken worden dikwijls vernoemd naar mensen die van grote betekenis zijn geweest, als de betrokken persoon reeds overleden is. Bij bruggen ligt dat schijnbaar toch iets anders, in ieder geval heeft het college hier een uitzonderlijk besluit genomen, aldus burgemeester Mw. Monique Bonsen, die het naambord bij de brug heeft onthuld en ook een toespraakje hield. Zij was onder de indruk van het initiatief en de betekenis die de huisarts moet hebben gehad voor de plaatselijke bevolking. Zij had geprobeerd een beetje in de geschiedenis te duiken van de huisarts. Iets wat de huisarts zelf ook had gedaan ,vertelde hij. Hij had zich hierbij gerealiseerd dat hij veel pijn en verdriet gedeeld had met de bewoners maar ook betrokken was bij veel geluk in de vorm van de vele geboorten die hij begeleid had, samen met de vroedvrouw van het dorp Mw. Nel Tiebie-Timmer, die hij nog met name noemde.

Hij realiseerde zich dat de nieuwe wijk wel eens bewoont zou kunnen zijn door een nieuwe Ursemse generatie die hij zoveel jaar geleden ‘ op de wereld had gezet’. En dat deze brug, vernoemt naar hem een symbolische verbinding was tussen twee generaties waarbij hij, bij het ontstaan hiervan betrokken was geweest…  Met deze zeer overwogen woorden, waarbij hij de realiteit zeer zeker heeft geraakt en het symbolisch doorknippen van het lint over de brug is het dorp een ‘Leenaersbrug’ rijker geworden.

De buurtbewoners op het Geesterland en in De Tuinen hadden een brief in de bus gekregen van het bestuur van de HKU over de ophanden zijnde opening van de brug. Men was gevraagd of men de vlag uit wilde hangen om een en ander extra feestelijk te maken. Daaraan was massaal gehoor gegeven. Er waren ook heel wat bewoners uit het dorp naar de brug gekomen om dr. Leenaers en zijn vrouw te zien. Verschillende mensen hebben nog even met het echtpaar staan praten en overhandigden cadeaus en bloemen. De familie zelf heeft  er een hele feestelijke dag van gemaakt met de kinderen en kleinkinderen. Deze laatsten hadden er speciaal vrij voor gekregen van school. Na afloop nodigde de familie Leenaers de aanwezigen uit om nog een borreltje te komen drinken op de Walingsdijk bij café Halfweg waaraan ook gehoor werd gegeven.

Persoonlijk maak ik regelmatig gebruik van de UR07, maar ook de UR09 wordt van tijd tot tijd door mij bewandeld. Ik zie wenkbrauwen omhoog gaan en zal het uitleggen.
Alle bruggen en bruggetjes in Ursem hebben een soort code, die met UR begint, daarna volgt een nummer. Zo weet de technische dienst van de gemeente aan de hand van deze code exact de locatie waar een losse plank moet worden vervangen, of waarvan de leuning enig onderhoud vergt.
UR07 bevindt zich bij het Scoutinggebouw en verbindt het looppad achter de Zuidgouw met de Ruijtersstraat.
Loopt u vanuit het Henneland noordwaarts naar de Zuidgouw dan passeert u de UR09. Voorheen hadden we minder bruggen en die er waren (lees: de Ursemmer ringvaart overspanden) kregen, althans in de volksmond, de naam van de kleur van de brug.
Zo hadden wij op de Walingsdijk de ‘rooie brug’ tegenover boerderij ‘de Open Poort’ (nr. 91),

een voetbrug in het verlengde van de Ruijtersstraat, die werd aangeduid als de ‘groene brug’ en de brug die het dorp ontsloot richting de Schermer werd de ‘witte brug’ genoemd of ook wel de ‘brug bij Oudejans’. De rode brug is gesloopt, de groene brug naar de Mijzen is verbreed, maar heeft al sinds mensenheugenis een naam: de ‘Jan Vet brug’. De witte brug is naar mijn weten nauwelijks veranderd.

In de Ruijtersstraat hebben we nog de ‘Jonkerbrug’, vernoemd naar de in de oorlog omgekomen Jacob Jonker.

Tussen de Noordgouw en het uitbreidingsplan ‘De Tuinen’ ligt brug UR15, maar niet lang meer. Vanaf 13 april a.s. zal de op schootsafstand van zijn voormalige praktijk gesitueerde brug worden gesierd met de naam: dokter Leenaersbrug.
Van 1969 tot 1993 was hij de graag geziene apotheekhoudende huisarts, eerst aan de Gabriëlstraat en later aan de Leet.

Een initiatief vanuit de burgerij dat door de Historische Kring is opgepikt en aangezwengeld bij de Gemeenteraad. Het kostte enige moeite, maar onze Ursemse wethouder Rosalien van Dolder heeft de wens vanuit de burgerij op waarde geschat en de Raad weten te overtuigen. Daarom zal op woensdag 13 april a.s. de burgemeester in het bijzijn van de vernoemde de brug om 13:30 uur officieel openen.

Aan al die mensen die én lid zijn van de Rabobank én de Historische Kring Ursem een warm hart toedragen. Het Rabo Clubsupport heeft onze penningmeester (en dus ook alle andere bestuursleden) weer in de handen doen wrijven van genoegen. Een mooi bedrag van € 351,82 werd op onze lopende rekening bijgeschreven.

Omdat er dit jaar niet twee keer op dezelfde vereniging mocht worden gestemd, viel het bedrag lager uit dan het vorige jaar, maar we zijn blij met de ondersteuning van onze supporters en de Bank.

En nu we het tóch over financiën hebben: onze penningmeester Arie Schaap, die al zo’n 15 jaar de bodem van de schatkist bedekt weet te houden, is verhuisd naar Hoorn. Hij vindt persoonlijk dat de penningmeester van een Ursemse club ook in Ursem gezeteld moet zijn. Daar valt natuurlijk wel wat voor te zeggen. We zijn dus als vereniging naarstig op zoek naar een kundig, keurig schrijvend, welbespraakt, integer, nauwgezet persoon, woonachtig in Ursem, die deze prachtige taak op zich wil nemen.

Er zijn al enige namen gevallen en als ik mij niet vergis dan zal onze voorzitter Eveline binnenkort hoogstpersoonlijk enige adressen afgaan om de juiste persoon binnen onze club te halen. Het spreekt vanzelf dat die persoon van onbesproken gedrag moet zijn met een CV die klinkt als een scheepsbel van het V.O.C. (We zijn een Historische Vereniging en pakken dus even terug op die roemrijke jaren van weleer). We kunnen de man/vrouw/mens die ‘ja’ zegt op onze vraag het volgende bieden: twee of drie keer per jaar een oergezellige vergadering met z’n allen, helaas geen uren- of aanwezigheidspremie, zelfs geen vrijwilligersvergoeding in valuta of natura.

In komende non-covid jaren wellicht weer een teambuildersavond met daarbij een hapje en een drankje. We zien uit naar versterking van ons team en zeggen nogmaals tegen alle ons goedgezinde stemmers: reuze bedankt!

Kunnen we in juni rekenen op aardbeien van de Nederlandse ‘koude’ grond, in oktober kunt u rekenen op het feit dat onze jaarlijkse uitgave weer bij de abonnees op de deurmat ligt. Geschiedenis van Ursem, jaargang 41 is van de pers gerold en inmiddels verspreid in en buiten Ursem. Een blad – eerder al eens als glossy betiteld – met 40 pagina’s historie.
De schrijvers van de Kring hebben weer hun beste beentje voorgezet en zich in allerlei archieven (en soms op glad ijs) begeven. Tijdens de corona perikelen gebeurde dit vooral virtueel achter de pc omdat de meeste deuren gesloten bleven.

Toch hebben de speurtochten naar het verleden weer veel moois opgeleverd. Honderd jaar geleden werden dorpsgenoten die zonder licht hadden gereden al door de rechter bestraft en tot een boete van ƒ 6,00 veroordeeld. Was dit bedrag te hoog voor de wetsovertreder dan kon ook voor gekozen voor vier dagen ‘brommen’. We hebben het dan natuurlijk over een fiets voorzien van een carbidlamp, want er was in die tijd nog geen enkele Ursemmer met een auto…

Theo Hollenberg heeft nogal wat uurtjes besteed aan het uitpluizen van zijn voorgeslacht. Duitse ‘Poepen’ en Hannekemayers kwamen jaarlijks lopend vanaf het relatief arme Duitse platteland naar Nederland om geld te verdienen. Het blijkt dat hij duidelijk Duitse roots heeft, of moet ik Wurzeln schrijven? Er is – gelukkig – veel veranderd in de loop der jaren.
En dat is ook te zien op de foto’s die toen en nu zijn gemaakt en te zien zijn in het blad.

Er wordt ook stilgestaan bij de ontdekking van een echt Ursemmer museumstuk dat boven water is komen drijven. Niet letterlijk want daarvoor zou het te zwaar zijn, maar wel figuurlijk. Een unieke vondst!

Bent u geen abonnee, maar heeft het bovenstaande uw nieuwsgierigheid gewekt, dan moet u beslist abonnee worden. Dat kost u slechts € 10,00 per jaar.
Voor dat geld krijgt u jaarlijks onze oktoberuitgave en soms zelfs méér. We hebben al twee keer een extra (oorlogs)uitgave gepubliceerd en onze sponsors verrast met een remake van een oud gezelschapsspel en zelfs een compleet boek met Ursemmers in de hoofdrol. En dat alles voor maar één tientje!

Wees slim en pak vandaag nog de telefoon en bel 072-5021408 (Arie Schaap) of 072-5743948 (Nico Mulder) en meldt u aan. Dan brengen we voortaan gewoon de geschiedenis bij u thuis!

Het is altijd fijn wanneer je op een enthousiaste achterban kunt rekenen. En dat kunnen wij gelukkig, kijkend naar het langzaam maar zeker groeiend aantal abonnees.
Het zou zo maar eens kunnen zijn dat we binnen niet al te lange tijd de (voor ons magische) grens van 500 sponsors aantikken.

En over rekenen gesproken; dat kunnen ze bij de Rabobank als geen ander. Je hoeft ze niets te vertellen over debiteuren en crediteuren, laat staan over positieve saldi. Voor overtollige gelden (ja, die bestaan!) is een voor ons uitermate interessant concept bedacht: die vloeien terug naar de community. De Rabobank kent namelijk het fenomeen ‘Clubsupport’, waarbij leden van de bank kunnen stemmen op de club of vereniging, die hen na aan het hart ligt.
Een prachtig systeem! Waar we in het verleden met een aantal leden van de club, dus zélf 40 kilometer door het Westfriese landschap moesten karren voor een vast sponsorbedrag van € 250,00 ligt nu de hoogte van het bedrag in de handen van zoveel mogelijk mensen (Rabobank-leden), die ons een warm hart toedragen. En dat heeft ons de afgelopen jaren geen windeieren gelegd! In plaats van een pijnlijk zitvlak en verwaaide haren, kunnen we nu rustig achterover leunen en in spanning afwachten hoe onze achterban zich voor ons inzet.

Het akelige coronavirus heeft ons danig in de wielen gereden, twee keer is de geplande expositie ’75 jaar bevrijding’ gecanceld en ook van de viering van ons 40-jarig jubileum was geen sprake. Wél hebben we onze sponsors blij kunnen maken met een remake van het oorlogsganzenbordspel ‘Laf en flink tijdens Hinkepink’ in 2020 en dit jaar met het boek ‘Van de Walingsdijk de wijde wereld in’ om het virusleed ietwat te verzachten. En dat náást onze jaarlijkse uitgave, die op het moment dat ik dit schrijf, weer wordt gedrukt. In oktober brengen wij die zoals alle jaren bij u thuis!

Wij menen goed aan onze abonnees te hebben gedacht, denkt u nu weer een keertje aan ons? Bij voorbaat dank voor uw stem en het daardoor aanvullen van ons saldo.

Kent u die van de twee jongens die naar Parijs gingen? “Die gingen niet!” hoor ik u zeggen. Nou, Gert Mulder van de Walingsdijk en Simon Schilder uit Heerhugowaard gingen wél en nog veel verder Frankrijk in.

Op woensdag 12 januari 1927 vertrekken ze vanaf het station in Heerhugowaard naar het zuiden van Frankrijk om daar een nieuw leven op te bouwen. Ze beginnen samen een gemengd bedrijf, ze telen aardappelen, uien, erwten en bonen en houden wat melk- en jongvee.
Hoe dat allemaal zo gekomen en afgelopen is kunt u lezen in het boekje “Van de Walingsdijk de wijde wereld in” dat door de Historische Kring Ursem een dezer dagen gratis zal worden aangeboden aan alle donateurs.

Dit in het kader van ons 40-jarig jubileum (1980-2020) dat we helaas niet hebben kunnen vieren vanwege het coronavirus en het tweemaal niet doorgaan van de expositie ’75 jaar bevrijding’ om dezelfde reden. We hebben daarom gemeend onze trouwe abonnees te verrassen met dit uit drie delen bestaande boekje. Het eerste deel gaat over het leven van de in 1885 geboren Gerrit Mulder, het tweede deel over zijn nichtje Marie Mulder, die als religieuze in Nederlands-Indië belandt en het derde deel gaat over mijn zoektocht naar die twee Mulders, beiden van de Walingsdijk de wijde wereld ingetrokken.
Het boek is verder verluchtigd met een honderdtal foto’s uit het heden en verleden en een aantal verhelderende bijlagen.

De fantastische opbrengst van de Rabo clubsupport actie heeft eens te meer laten zien dat we op een trouwe schare belangstellenden mogen rekenen. Daar zijn we blij mee en dat willen we ook uitdrukken met de verspreiding van dit boekje.

Mocht u géén donateur zijn van de H.K.U. dan kunt u dat natuurlijk altijd worden! Een mailtje naar info@hkursem.nl is genoeg, maar een belletje naar Arie Schaap 072-5021408 mag ook. En mocht u als niet-abonnee een boekje willen dat kunt u dat voor € 11,95 bij ondergetekende halen of bestellen.

Wij wensen u veel leesplezier en brengen ook tijdens deze turbulente tijden de geschiedenis gewoon bij thuis!

Nico Mulder

Een onbekend persoon heeft onderstaande kunstwerk bij 1 van onze bestuursleden in de brievenbus gestopt. Wij zouden graag willen weten wie dit mooie kunstwerk heeft gemaakt.

Bent u de kunstenaar, of heeft u een vermoeden wie het heeft gemaakt, laat het ons weten.

Alvast bedankt

Op dinsdagavond 3 december jongstleden houden we een ‘speciale’ vergadering van de Historische Kring. Onze weinige vergaderingen zijn meestal niet zo erg speciaal, maar deze keer hebben we een apart staartje. We zitten in de ‘zaal’ van ons clubhuis, het muziekgebouw. In verband met het venijnige virus hebben we alle tafels die te vinden zijn in een grote rechthoek gezet, zodat we op minimaal anderhalve meter van elkaar zitten.
Sommigen zitten dat zelfs twee meter en er moet met stemverheffing worden gesproken om voor iedereen hoorbaar te zijn. Het is niet anders. Wél anders is het feit dat we een echtpaar in ons midden hebben. Zij mogen dan ook naast elkaar aan het hoofd van de tafels zitten…

Na de gebruikelijke opening door onze voorzitter Eveline, werken we punt voor punt de agenda af. Na de rondvraag, waarvan deze keer weinig gebruik wordt gemaakt, richt de voorzitter zich tot het echtpaar, Harry en Bep van Doornum.
Harry heeft te kennen gegeven dat hij zich terug wil trekken uit de Kring.

Hij is vanaf het begin van de oprichting in 1980 bij de club en dat is maar liefst 40 jaar aan één stuk!

De jubilaris heeft ook zo’n beetje alle echelons binnen de vereniging doorlopen; van koffie- en moppentapper, tot bewaker van de schatkist en inner van de penningen, als accurate secretaris met verse agenda’s en dito notulen en als de man met de hamer, als voorzitter.
Daarbij vergeten wij nog zijn liefde voor de historie, waardoor er menig geschiedkundig artikel uit zijn pen is gevloeid, c.q. op zijn laptop is ontstaan.

Aan het einde van deze vergadering wordt Harry derhalve lof toegezwaaid voor zijn onverdroten inzet voor de Kring. Een ‘echt’ feest kunnen we niet houden, dat zullen we later op een coronavrij tijdstip doen, maar er is een hapje en een drankje. Verder wordt er aan Bep, die Harry alle ruimte heeft gegeven voor zijn passie, een bloemetje aangeboden.

Tevens is er een bronzen beeldje voor het echtpaar, als aandenken aan de afgelopen 40 jaar. En wij? Wij moeten het in de toekomst zonder Harry doen, maar we hebben van hem de verzekering gekregen dat we nog altijd bij hem mogen aankloppen. Dat knopen we in onze oren.

Voor nu: Harry en Bep heel hartelijk bedankt voor jullie tomeloze inzet in al die jaren!

Het is een routeboek, waarmee langs de afwerpterreinen gereden kan worden, waar C.A.T. Hil Schipper het commando over voerde van september 1944 tot mei 1945. De tekst heeft betrekking op alles wat met deze terreinen te maken had.

De route begint bij C3 en eindigt bij Mandrill aan de Zomerdijk in Spanbroek en gaat door de Wogmeer, de Streek en de Wieringermeerpolder. Hij kan in zijn geheel of in delen gereden worden. Met de kaarten op de uitgeklapte kaften, de bijgeleverde losse kaart, legenda, routebeschrijving en adressenlijst is alles heel gemakkelijk te vinden.

Het boek ontstond naar aanleiding van een busrit tijdens de reünie van de familie Schipper in 2018. 

Of de plaatsen van de droppingsvelden nog bestonden en te vinden waren was eerst nog onduidelijk, evenals of daar nog wel iets interessants te zien zou zijn. Mandrill was bekend aan de Zomerdijk, maar waar lagen die andere? Een zoektocht werd  gestart.

Verschillende boerderijen en velden waren gemakkelijk te vinden, maar andere kostten veel meer tijd en moeite. Men wist onderling niet waar een ander veld zich bevond, want alles wat je wist in die tijd, kon je leven kosten. Veel meer vragen kwamen boven. Wat werd er gedropt, hoe ging dat, voor wie waren de gedropte materialen en door wie werden ze eigenlijk besteld? Waar gingen ze naar toe en waar werden ze voor gebruikt? Waar werden ze opgeslagen en hoe werden ze vervoerd? Antwoorden leverden weer nieuwe vragen op.

De zoektocht naar het centrale wapendepot in de Wieringermeerpolder leidde naar twee slootjes. Dat de gedropte wapens in het geheim opgeslagen werden in depotschepen, die daar toen lagen, was een grote verassing. Deze ontdekking en vele andere hebben geleid tot dit routeboek met vele verhalen, authentieke beelden, notities, tekeningen, documenten  kaarten en zelfs een stukje echte parachutezijde.

Het boek met 100 pagina’s tekst en 160 afbeeldingen is in kleur uitgevoerd.

De prijs is € 22,50 (exclusief verzendkosten)

Bestellen per mail of telefonisch/chatbericht  bij Marjan Schipper-Torbijn

mcjtorbijn@gmail.com                    06-46247079

Misschien ook een ideetje  als Sinterklaas- of Kerstcadeautje!